यकृत रोग सामान्य उपचार व पथ्य

३) जिरे, धणे, हिंग, सैंधव हे मिश्रण ताकांत मिसळून भोजनोत्तर घ्यावे. याने पित्ताचे सम्यक उदिरण होणे, खाल्लेले अन्न पचण्याचे कार्य होते. (ताक १ वाटी–इतर पदार्थ एकत्र करून १ चमचा घ्यावे.)

४) हळद, हिंग,सैंधव, ओवा यांची १॥ चिमटी पूड, कागदी लिंबूमध्ये चिरून त्यांत भरावी व सदर लिंबु दोऱ्याने बांधून लोखंडी पळीत आगीवर तापवावे व जेवणापूर्वी चोखून घ्यावे. याने पाचक स्त्राव कमी पडत असल्यामुळे होणारे सर्वे त्रास कमी होतात. अर्थातच यकृताची मंदता असल्यास हा प्रयोग लाभ देतो.

५) सुप प्रयोग- 

अजा यकृत, कुक्कुट यकृत, पाया सूप, यात अस्थि- मज्जा यांची उपस्थिती असते. रक्‍त व मांस हे असतातच.)

कोबी, गाजर, पालक यांचे वाफाळून केलेले व त्यांत लोणी, तूप, काळीमिरी, जिरे, धणे, सैंधव हे पदाथ घालुन सिद्ध केलेले सूप हे पचन संस्थेवर ताण न देता (स्ववीर्याने पचून व संस्काराने लघु होऊन) बृहण व बल्य गुणधर्म दाखवते.

६) लाजामंड- चांदीचे भांड्यात रात्रभर भिजत घातलेले लाहयांचे पाणी हे साध्या पाण्याऐवजी पिण्यासाठी वापरावे. याने रक्‍तवह स्त्रोतसगत दोष व विषरुप द्रव्ये नष्ट होण्यास मदत होते. दिवसभरात किमान १ लिटर प्यावे.

७) तवकिर, शिंगाडा, कमलबीज यांची खीर ही उत्तम तर्पण करते. विशेषत: पित्तवातज संसर्गावस्थेनंतर याचा उपयोग करावा.

८) दाडीमावलेह- मोरावळा यांचा उपयोग करावा. याने रसादि धातुना ताकद मिळते.

९) गाजर उकडून खावे. उकडण्यामुळे यातील उग्रगंध व तीक्ष्णता कमी होते. अग्निदीपन, पाचन, क्लेदशोषण ही कामे तीनही गाजराकडून उत्तम होतात.

१०) आमसूल, पुदीना, कोंथिबीर, काळोमिरी, आले, ओले खोबरे यांचा उपयोग चटणीसाठी करावा. याने अग्निदिपन होऊन अरुचि नष्ट होते.

११) गाजर, बीट, मुळा, काकडी, पालक, कोबी, उकडलेला बटाटा यांचा उपयोग कोशिबीरीसाठी करावा. याने आतड्यातील रुक्षता कमी होते व त्याने मलप्रवृत्तीची तक्रार होत नाही.

१२ ) भोजनाग्र सदापथ्य लवणाद्रक भक्षणम- जेवणापूर्वी आल व सैंधव तुकडा एकत्र करून खावा.

१३) जेवणानंतर बडिशेप, ओवा, बाळंतशेपा, पिम्पळीमूळ, चवक, सैंधव, बिडलवण यांचे मिश्रण पाचक म्हणून घ्यावे.

१४) शेवटचे व महत्वाचे म्हणजे ” भोजनाचे सर्व नियम काटेकोर पाळले जाणे ”  हे होय.