दम्याने दमु नका तर दम भरा

काही उपाय योजना

• मुगाचे ऐवजी तीळ भरपूर घालून केलेली तांदळाची  खिचडी भरपूर तूप घालून खावी. याने फुफ्फुसांना ताकद मिळते.
• जर दम्याच्या रोग्यास पोट साफ होत असेल व ताप नसेल तर कुळथाचे पाणी, सुंठ, सैंधव हे मिश्रण उत्तम लाभ देते.
• उष्णोदक, विश्वोदक (सुंठीचे पाणी).
• दम लागल्यावर संपुर्ण आराम करणे, लगेच छातीला तेल लावून गरम गरम शेक घेण्याने पटकन आराम पडतो.
• आल्याचा रस + मध हे वारंवार चाटवावे. याने कफ पडून श्वास कमी होतो.
• जर कफ सुकला असेल तर ज्येष्ठमधाचा काढा साखर व मीठ घालून घ्यावा. याने कक पातळ होऊन सुटू लागतो.
• लवंग, जायफळ, काळी मिरी, सुंठ व खडीसाखर याचे मिश्रण मधासह चाटवावे.
• ज्येष्ठमध व काळी मिरी यांचे चूर्ण तुपावर किंवा तिळाच्या तेलावर परतून घ्यावे व साखरेचा पाक घालून त्याची गोळी करावी. ही गोळी तोंडात धरून ठेवावी. याने खोकल्यासह असलेला दम कमी होतो.
• अतिशय घाबरल्यासारखे होत असल्यास अर्धा शेर पाण्यात १ मोठा चमचा खडीसाखर घालून ते पाणी उकळावे व एक-चतुर्थांश भाग शिल्लक ठेवून प्यावे.
• लहान मुलांमध्ये दम लागल्यास वेखंड मधातून चाटविल्याने कफ पडून जाऊन दम कमी होतो.
• दम्याचा वेग तीव्र असताना पुढे वाकून बसले असता किंचित आराम वाटतो. यावेळी रुग्णास बसवून त्याचे छातीस व गळ्यास, गाईच्या तुपात किंवा तिळाच्या / मोहरीच्या तेलात सैंधव किंवा त्या अभावी साधे मीठ घालुन त्याचे मालीश करावे.
• त्यानंतर पाणी उकळून ठेवून त्यात ओवा, तुळस, पुदिना, कापुर घालून त्याची वाफ नाकाने आत घ्यावी व त्याच पाण्यात दोन कापडाचे तुकडे उकळत ठेवून एका तुकड्याने छाती, गळा, पाठ शेकावी; कापड थंडगार झाल्यावर पुन्हा पाण्यात टाकून दुसऱ्या तुकड्याने शेकावे. याचवेळी शक्‍य झाल्यास रुग्णाचे दोन्ही पाय गरम पाण्यात बुडवून ठेवावे. याप्रमाणे १० ते १५ मिनिटे करावे. घरी तीळ तेल असल्यास १ ते ३ चमचेपर्यंत तेल साखरेसह घ्यावे. याने उत्तम लाभ होतो.
• जर अपचनामुळे दमा लागला असेल तर काळ्या मनुका, काळी मिरी, आलेरस, सुंठचूर्ण व मध हे मिश्रण वरचेवर चाटवावे.
• मलावरोध असुन पोट साफ होत नसल्यास मृदू विरेचन म्हणून मनुका, सुके अंजीर नियमित खावे
• जुनाट दम असल्यास गूळ १ चमचा व मोहरीचे तेल १ चमचा असे मिश्रण २१ दिवस सकाळी घ्यावे. याने फुफ्फुसातील कफ सुटतो.