आयुर्वेदीय ग्रंथ अष्टांगहृदयात सूत्र स्थानामध्ये पहिल्या अध्यायात वातदोष चिकित्साविषयक मूलगामी सूत्रे सांगितले आहे. शरीरजानां दोषार्णां क्रमेण परमौषधम्‌ ।बस्ति विरेको वमन तंथा तैल घृतम्‌ मधु ।। वातदोषावर बस्तिचा उपयोग व वात दोषावर तेलाचे महत्व सर्वश्रुत आहेच. वात दोषाचे नित्य जीवनात, शरीर व्यापारात महत्व अनन्य साधारण आहे. त्याचे साम्य ठेवण्याकरीता प्राकृत राखण्याकरीता बस्ति चिकित्सा ही महत्वाची आहे. […]
बस्ति – आयुर्वेदातील सर्वोत्तम पंचकर्म उपचार बस्ति पंचकर्म, आयुर्वेदातील पंचकर्म चिकित्सेमधील एक अत्यंत प्रभावी आणि महत्त्वपूर्ण उपचार पद्धती आहे. आयुर्वेदीय ग्रंथ अष्टांगहृदय मधील सूत्र स्थानात पहिल्या अध्यायात वातदोष चिकित्सेविषयी मूलभूत सूत्रे सांगितली आहेत: शरीरजानां दोषार्णां क्रमेण परमौषधम्‌।बस्ति विरेको वमन तंथा तैल घृतम्‌ मधु।। या श्लोकात वातदोषावर बस्तीचा उपयोग आणि तेलाचे महत्त्व स्पष्टपणे अधोरेखित केले आहे.
पित्ताशयातील खडे हा बऱ्यापैकी आढळणारा एक पोटविकार. स्त्रियांत तो पुरुषांपेक्षा अधिक प्रमाणात आढळतो. बदलता आधुनिक आहार आणि जीवनशैलीनेमुळे काही आजार वाढत्या प्रमाणात आढळू लागले त्यापैकी हा एक.पित्ताशयातील खड्यांवर आयुर्वेद चिकित्सेने खुपच चांगला व कायमस्वरूपी उपचार होतो. आयुर्वेदामध्ये प्रत्येक व्यक्‍ती ही दुसर्‍या व्यक्‍तींपेक्षा भिन्‍न मानली जाते म्हणजे जरी पित्ताशयातील खड्यांचे चार रुग्ण समोर असतील तरी त्यांची
वर्षा ऋतुचर्या- पावसाळ्यात पाळावयाचे नियमग्रीष्म कालामध्ये रस आणि स्नेह हे शोषले गेल्याने शरीरस्थ जाठराग्नी दुर्बल होतो. तसेच वर्षांकालामध्ये वातादि दोषामुळे दुर्बल झालेला हा अग्नि अधिकच दुषित वा मंद होतो. या ऋतुतील अम्ल विपाकी जल व मंद जठराग्नी मुळे वातदोष प्रकुपित होतो. यासाठीच वर्षा ऋतूत सर्वसाधारण विधी म्हणजेच ज्याने वात, पित, कफाचे शमन होईल आणि अग्नि
पित्ताशय म्हणजे काय पित्ताशय हा एक लहान, नाशपातीच्या आकाराचा अवयव आहे जो उजव्या बाजूला पोटात यकृताच्या खाली स्थित आहे. पित्ताशय यकृताद्वारे तयार केलेला पाचक द्रव- पित्त साठवते आणि लहान आतड्यात सोडते. पित्ताशय खडे का होतात आपल्या शरीरात पित्ताची निर्मिती ही यकृतामध्ये होत असते. यकृताच्या खालच्या बाजूला एक छोटीशी फुग्याच्या आकाराची पिशवी असते त्याला पित्ताशय (गॉल
अल्सरेटिव्ह कोलायटिस आयुर्वेदिक उपचार परिचय: “डॉक्टर… गेल्या काही महिन्यांपासून मलात रक्त आणि पू येतोय, कधी तापही येतो… आणि सतत थकवा वाटतोय. ही काही गंभीर गोष्ट असू शकते का?” – रुग्णाने हलक्याशा घाबरलेल्या स्वरात विचारले. डॉ. हर्षल नेमाडे, वेदाकेअर आयुर्वेदचे प्रमुख वैद्य, म्हणाले “हो, ही लक्षणं ‘अल्सरेटिव्ह कोलायटिस’कडे निर्देश करत आहेत. हा आजार गंभीर असला, तरी
लिव्हर सिरोसिस – आयुर्वेदात उपचाराची आशा “डॉक्टर, माझं यकृत सिरोसिसमुळे खूपच बिघडत चाललंय… आता काही करता येईल का?” रुग्णाच्या डोळ्यांत काळजी होती, पण आशेची एक हलकीशी झलकही दिसत होती. अशा अनेक रुग्णाचा एकच प्रश्न असतो — यावर मार्ग आहे का? होय, नक्कीच आहे. आयुर्वेदात यकृत सिरोसिसवर प्रभावी आणि शास्त्रीय उपचार आहेत. आजकाल यकृताचं आरोग्य हे
आयुर्वेद आणि मूत्रपिंड निकामी होणे: वेदाकेअर आयुर्वेदकडून उपचार परिचय: आयुर्वेद मूत्रपिंड निकामी होण्यासाठी खरोखर मदत करू शकतो का? “डॉक्टर, माझ्या क्रिएटिनिन रिपोर्टमध्ये वाढ दिसतेय… मला क्रॉनिक किडनी डिसीज आहे. सगळीकडे सांगतात की आता डायलिसिस किंवा ट्रान्सप्लांट करावं लागेल… पण मी आयुर्वेदात काही उपाय आहे का, हे शोधत होतो. वेस्टर्न मेडिसिनमध्ये डॉक्टर डायलिसिस किंवा ट्रान्सप्लांट सुचवत
पित्ताचे खडे कसे तयार होतात? पित्ताचे खडे व आयुर्वेद उपचार पित्ताशयाच्या विविध आजारांपैकी पित्ताशयातील खडे सर्वसामान्यपणे नियमित आढळणारा एक त्रास आहे. पुरुषांपेक्षा स्त्रियांमध्ये जास्त प्रमाणात दिसून येतो. आयुर्वेदात पित्ताश्मरी चे वर्णन पित्तज अश्मरी असे केलेले आढळते. आचार्य सुश्रुतांनी वर्णन केलेल्या सात आशयांपैकी पित्ताशय वर्णन केले आहे. पित्ताशयाला काही ठिकाणी क्लोम असे म्हटले असून आचार्य डल्हणानुसार
पूर्वीच्या काळी चुलीसमोर खाली बसून स्वयंपाक केला जाई. दररोज संपूर्ण अंगाला तैल लावून गरम पाण्याने स्नान केले जाई. मासिक पाळीवेळी बाहेर बसून शरीर व मन यांना संपूर्ण विश्रान्ति मिळत असे, त्यासहच दूध तूप यांची आवड असून शारीरिक कष्ट देखील होत असत. त्याचा परिणाम म्हणून आयुर्वेदीय स्नेहन – स्वेदन वातशमन होऊन पर्यायाने कंबर, पाठ, मान, गुडघेदुखी
