वर्षा ऋतुचर्या- पावसाळ्यात पाळावयाचे नियमग्रीष्म कालामध्ये रस आणि स्नेह हे शोषले गेल्याने शरीरस्थ जाठराग्नी दुर्बल होतो. तसेच वर्षांकालामध्ये वातादि दोषामुळे दुर्बल झालेला हा अग्नि अधिकच दुषित वा मंद होतो. या ऋतुतील अम्ल विपाकी जल व मंद जठराग्नी मुळे वातदोष प्रकुपित होतो. यासाठीच वर्षा ऋतूत सर्वसाधारण विधी म्हणजेच ज्याने वात, पित, कफाचे शमन होईल आणि अग्नि […]
पित्ताशय म्हणजे काय पित्ताशय हा एक लहान, नाशपातीच्या आकाराचा अवयव आहे जो उजव्या बाजूला पोटात यकृताच्या खाली स्थित आहे. पित्ताशय यकृताद्वारे तयार केलेला पाचक द्रव- पित्त साठवते आणि लहान आतड्यात सोडते. पित्ताशय खडे का होतात आपल्या शरीरात पित्ताची निर्मिती ही यकृतामध्ये होत असते. यकृताच्या खालच्या बाजूला एक छोटीशी फुग्याच्या आकाराची पिशवी असते त्याला पित्ताशय (गॉल
अल्सरेटिव्ह कोलायटिस आयुर्वेदिक उपचार परिचय: “डॉक्टर… गेल्या काही महिन्यांपासून मलात रक्त आणि पू येतोय, कधी तापही येतो… आणि सतत थकवा वाटतोय. ही काही गंभीर गोष्ट असू शकते का?” – रुग्णाने हलक्याशा घाबरलेल्या स्वरात विचारले. डॉ. हर्षल नेमाडे, वेदाकेअर आयुर्वेदचे प्रमुख वैद्य, म्हणाले “हो, ही लक्षणं ‘अल्सरेटिव्ह कोलायटिस’कडे निर्देश करत आहेत. हा आजार गंभीर असला, तरी
लिव्हर सिरोसिस – आयुर्वेदात उपचाराची आशा “डॉक्टर, माझं यकृत सिरोसिसमुळे खूपच बिघडत चाललंय… आता काही करता येईल का?” रुग्णाच्या डोळ्यांत काळजी होती, पण आशेची एक हलकीशी झलकही दिसत होती. अशा अनेक रुग्णाचा एकच प्रश्न असतो — यावर मार्ग आहे का? होय, नक्कीच आहे. आयुर्वेदात यकृत सिरोसिसवर प्रभावी आणि शास्त्रीय उपचार आहेत. आजकाल यकृताचं आरोग्य हे
आयुर्वेद आणि मूत्रपिंड निकामी होणे: वेदाकेअर आयुर्वेदकडून उपचार परिचय: आयुर्वेद मूत्रपिंड निकामी होण्यासाठी खरोखर मदत करू शकतो का? “डॉक्टर, माझ्या क्रिएटिनिन रिपोर्टमध्ये वाढ दिसतेय… मला क्रॉनिक किडनी डिसीज आहे. सगळीकडे सांगतात की आता डायलिसिस किंवा ट्रान्सप्लांट करावं लागेल… पण मी आयुर्वेदात काही उपाय आहे का, हे शोधत होतो. वेस्टर्न मेडिसिनमध्ये डॉक्टर डायलिसिस किंवा ट्रान्सप्लांट सुचवत
पित्ताचे खडे कसे तयार होतात? पित्ताचे खडे व आयुर्वेद उपचार पित्ताशयाच्या विविध आजारांपैकी पित्ताशयातील खडे सर्वसामान्यपणे नियमित आढळणारा एक त्रास आहे. पुरुषांपेक्षा स्त्रियांमध्ये जास्त प्रमाणात दिसून येतो. आयुर्वेदात पित्ताश्मरी चे वर्णन पित्तज अश्मरी असे केलेले आढळते. आचार्य सुश्रुतांनी वर्णन केलेल्या सात आशयांपैकी पित्ताशय वर्णन केले आहे. पित्ताशयाला काही ठिकाणी क्लोम असे म्हटले असून आचार्य डल्हणानुसार
पूर्वीच्या काळी चुलीसमोर खाली बसून स्वयंपाक केला जाई. दररोज संपूर्ण अंगाला तैल लावून गरम पाण्याने स्नान केले जाई. मासिक पाळीवेळी बाहेर बसून शरीर व मन यांना संपूर्ण विश्रान्ति मिळत असे, त्यासहच दूध तूप यांची आवड असून शारीरिक कष्ट देखील होत असत. त्याचा परिणाम म्हणून आयुर्वेदीय स्नेहन – स्वेदन वातशमन होऊन पर्यायाने कंबर, पाठ, मान, गुडघेदुखी
आहाराचे सात्विक, राजस आणि तामस असे तीन प्रकार होतात. त्यातील राजस आणि तामस आहार हा आरोग्यासाठी आणि योगशास्राच्या हिशेबाने जवळ जवळ त्याज्यच आहे. सात्विक आहार हा शरीर आणि मन यांचे आरोग्य उत्तम ठेवतो. आपल्या शरीराची जडण घडण देशकालपरत्वे बदलत असली तरी सात्विक आहार घेवून त्यातून उत्पन्न झालेले शरीर व मन हे शरीर प्रकृती आणि मन
“गुडुची ही नैसर्गिक अमृत आहे!” अशी उल्लेख आयुर्वेदिक ग्रंथांमध्ये अनेक ऋषींनी या वनस्पतीबद्दल केली आहेत. एका संदर्भानुसार, राम आणि रावण यांच्यातील युद्धानंतर, देवांचा राजा इंद्राने राक्षसांनी मारलेल्या वानरांना अमृताची वर्षा करून पुनर्जनन दिले. जिथे जिथे अमृताचे थेंब पुनर्जनन झालेल्या वानरांच्या शरीरावर पडले, तिथे तिथे गुडुची वनस्पती उगवली. आयुर्वेदात गुडुचीचे अनन्यसाधारण महत्त्व आहे. म्हणूनच आयुर्वेदात गुडुचीला
बस्ती म्हणजे एनिमा असा व्यवहारातील भयंकर मोठा गैरसमज आहे. कृतीतील साधर्म्यामुळे हा गैरसमज झालेला आहे. परंतु पोट, मांड्या व पाठ, मांड्या याठिकाणी औषधी सिद्ध तेल लावून तेल लावलेल्या ठिकाणी विशिष्ट औषधी सिद्ध शेक करून पोटामध्ये औषधी सिद्ध स्नेह पदार्थ,तेल,काढे,दूध,तूप गुदमार्गाद्वारे घेणे अशा पद्धतीने बस्ती उपचार करावयाचा असतो. यापूर्वी शरीरातील अजीर्ण अग्निमांद्य नष्ट्य करायचे असते. शरीरात
