‘पंचकर्म’ हे शोधन कर्म आहे. पंचकर्मापैकी सर्वात प्रथम कर्म वमन हे आहे. वात, पित्त, कफ या तीन दोषांपैकी वमन ही कफाची चिकित्सा. ज्या कर्मामध्ये औषधांच्या उपयोगाने शरीरातील बिघडलेले दोषांना शास्त्रीय पद्धतीने उर्ध्वभाग (मुखावाटे) म्हणजे उलटीवाटे बाहेर काढले जाते त्यास वमन म्हणतात. आयुर्वेदात कोणतेही कर्म हे ३ भागात केले जाते. ज्यामुळे या कर्माचा शरीराला व्याधीमुक्‍त करण्यासाठी […]

पार्किन्सन रोग हा एक अपक्षयी विकार आहे. हा वृद्धांचा रोग आहे आणि त्याची व्याप्ती 65 वर्षांवरील लोकांमध्ये 1% पासून 80 वर्षांवरील लोकांमध्ये 5% पर्यंत वाढते आणि पुरुष व स्त्रियांना समान प्रमाणात प्रभावित करते. या रोगाची सुरुवात सौम्य असते आणि हळूहळू प्रगतीशील असते, ज्यामुळे प्रगत वयात गंभीर आजार होतो. पार्किन्सनिझम हा एक न्यूरोलॉजिकल विकार आहे जो

आंब्याचा रस हे उत्तम शक्‍तीवर्धक औषध आहे म्हणून वैशाख व जेष्ठ महिन्यात आंबे खावे. लहानांपासुन थोऱ्यामोठ्यापर्यंत सगळ्यांनाच आवडणाऱ्या आमरसामुळे अशक्तता कमी होते, ताकद वाढते,वजन वाढण्यास मदत होते. कैऱ्या झाडावर असतानाच जमिनीवर पडू न देता, ते तोडून गवताच्या अढीत नैसर्गिकरीत्या पिकवलेला आंबाच वापरावा.  नैसर्गिकरीत्या पिकवलेला आंबा लवकर खराब होत नाही. केमिकल, कारबाईड, चुना लावलेल्या आंबा लवकर

मुरमे, पुटकुळ्या, डोळ्या खालील काळी वर्तुळे, नाकाचे हाड वाढणे, मुरमांचे खड्डे आणि डाग, अतिरिक्त लव (स्रीयांचे बाबतीत) हिरवी दाढी, चाई पडणे, रुक्षत्वचा, तेलकट त्वचा, तिरळेपणा, चामखिळ, वांग, दातांच्या विकृति, ओठावरील पांढरे डाग, चेहरा काळा पडणे इत्यादी कारणांनी चेहर्याचे आरोग्य बिघडते आणि त्याचा परिणाम शारिरीक मानसिक व्यक्तिमत्वावर घडतो. मानेपासून वरील भागांत आयुर्वेद शास्रानुसार रक्त आणि कफ

वसंत ऋतु संपताच उन्हाळा सुरू होतो व सूर्याचे किरण तीव्र होऊन कडक ऊन पडते. उन्हाळा हा भारतातील सर्वात मोठा अर्थात जास्त दिवस राहणारा मौसम आहे. भारतात कित्येक ठिकाणी ८-१० महिने उन्हाळा असतो. तसे पाहिले तर ऋतु विचाराच्या दृष्टीने चैत्र ते आषाढ (एंप्रेल ते जुलाई) हा काळ उन्हाळ्याचा ऋतु मानला जातो. मे ते जुलै दरम्यान (अंदाजे)

निसर्गातील सूर्याप्रमाणे आपल्या शरीरात जाठराग्नी असतो. निसर्गातील निरनिराळ्या गोष्टी जसा सूर्यप्रकाशाचा त्याच्या उष्णतेचा विविध प्रकारे उपयोग करून घेतात आणि निसर्गातील सोमशक्ती आणि वायूशक्ती यातील संतूलन राखतात.  त्याचप्रमाणे शरीर उष्म्याचे किंवा जाठराग्निचे काम आहे. यासहच शरीरामध्ये जिवात्मा, मन, अहंकार, पंचज्ञानेंद्रिये आणि कर्मेन्द्रिय यांची जोड, उष्णतेच्या सहाय्याने व्याधी निवारण करण्यासाठी उपयोगी पडत असते. अर्धे अंग लूळे पडल्यानंतर

जिव्हा फक्त रसनेंद्रीय नसुन ते एक रोग परिक्षणाचे उत्तम साधन आहे. म्हटलेच आहे कि “जीभ हा पोटाचा आरसा आहे.” आयुर्वेद शास्त्र रोगाचे निदान करण्यावर भर देतो. आयुर्वेदातील प्रमुख उपचार तत्त्व हे निदानपरिवर्जन आणि संप्राप्ती भंग आहे. आयुर्वेदात रोगी परीक्षणाच्या विविध पद्धतींचे वर्णन केले आहे, अष्टविध परीक्षेच्या अंतर्गत जिव्हा परिक्षा (जीभ परीक्षा) एक आहे. याचा उल्लेख आचार्य योगरत्नकर

हिमोफिलिया हा एक दुर्मिळ अनुवांशिक आजार आहे जो तुमच्या शरीराच्या रक्त गोठण्याच्या क्षमतेत अडथळा आणतो. हा वारसागत आजार साधारणपणे १०,००० लोकांमध्ये १ व्यक्तीला प्रभावित करतो आणि रक्तस्त्राव थांबवण्याच्या शरीराच्या क्षमतेला गंभीरपणे बाधा आणतो. जागतिक हिमोफिलिया दिनानिमित्त तुम्हाला माहित असायलाच हव्यात अशा काही महत्त्वाच्या गोष्टी हिमोफिलिया म्हणजे काय? हिमोफिलिया हा एक वारसागत आजार आहे ज्यामुळे इजा